Dành cho những ai đang vội hoặc "deadline" dí sát:

• Vấn đề là gì? Tư duy chỉ cần code chạy, không quan tâm đến chất lượng, tính bảo trì hay khả năng mở rộng.

• Tại sao nó nguy hiểm? Tạo ra "nợ kỹ thuật" khổng lồ, khiến dự án khó bảo trì, dễ phát sinh lỗi và tốn kém thời gian, công sức về sau.

• Tại sao dev lại dễ mắc phải? Áp lực thời gian, thiếu kinh nghiệm, hoặc đơn giản là... lười.

• Bài học hôm nay? Hãy hướng đến giải pháp bền vững, viết code có tâm, vì "nợ kỹ thuật" luôn đòi nợ rất "đắt".

---

Trong những ngày đầu tiên tập tành code, có lẽ niềm vui lớn nhất là nhìn thấy những dòng lệnh của mình thực sự hoạt động. Cái cảm giác "ồ, nó chạy rồi!" thật khó tả, nó giống như một phát minh vĩ đại vậy.

Và đôi khi, cái cảm giác đó nó "ám" mình lâu đến mức, ta dần hình thành một tư duy: "Code chạy là được."

Nghe thì có vẻ hợp lý, đúng không? Mục tiêu cuối cùng của việc viết code chẳng phải là để nó chạy và giải quyết vấn đề hay sao?

Nhưng sau nhiều năm "chinh chiến" với vô số dự án lớn nhỏ, tôi đã thấm thía rằng, cái tư duy "chạy là được" đó nó nguy hiểm như thế nào. Nó giống như một viên thuốc giảm đau tức thời, giúp bạn vượt qua cơn đau hiện tại, nhưng lại âm thầm gây ra những tổn thương sâu sắc bên trong.

 

🕸️ Mạng Nhện Mang Tên "Nợ Kỹ Thuật"

 

Khi bạn chỉ tập trung vào việc làm sao để code chạy nhanh nhất, bạn thường bỏ qua rất nhiều thứ quan trọng:

• Tính dễ đọc và bảo trì: Bạn viết code một cách cẩu thả, đặt tên biến không rõ ràng, thiếu comment. Đến khi quay lại sửa lỗi hoặc thêm tính năng mới, chính bạn cũng phải "bó tay" với mớ code của mình.

• Khả năng mở rộng: Code của bạn có thể chạy tốt với lượng dữ liệu nhỏ hiện tại, nhưng khi dự án lớn mạnh, lượng người dùng tăng lên, hệ thống của bạn bắt đầu "hụt hơi" và sập xệ.

• Tính ổn định và bảo mật: Bạn bỏ qua các trường hợp lỗi có thể xảy ra, không xử lý các tình huống ngoại lệ một cách cẩn thận, tạo ra những lỗ hổng bảo mật nguy hiểm.

Tất cả những "sự bỏ qua" đó nó tích tụ lại, giống như một khoản nợ ngày càng phình to. Người ta gọi nó là "nợ kỹ thuật" (Technical Debt).

Tôi đã từng tham gia một dự án mà ở giai đoạn đầu, team đã chọn đi theo con đường "code chạy là được" để kịp deadline. Kết quả là, sau vài tháng, khi muốn thêm một tính năng mới, chúng tôi phải mất gấp 5-10 lần thời gian so với bình thường chỉ để "gỡ rối" mớ code cũ. Dự án đó sau cùng đã chết yểu vì không thể bảo trì và phát triển được nữa.

 

🤔 Tại Sao Chúng Ta Lại Dễ "Sập Bẫy"?

 

Có rất nhiều lý do khiến lập trình viên, đặc biệt là những người mới vào nghề, dễ rơi vào cái bẫy "code chạy là được":

• Áp lực thời gian: Deadline luôn là một "người bạn" đáng sợ. Trong cơn "deadline", việc nghĩ đến chất lượng code thường bị đẩy xuống hàng thứ yếu.

• Thiếu kinh nghiệm: Người mới thường tập trung vào việc làm sao để code hoạt động, chưa nhận thức được tầm quan trọng của những yếu tố khác.

• Cảm giác "thành công" tức thì: Khi code chạy được, ta có một cảm giác thỏa mãn ngay lập tức, dễ dàng bỏ qua những vấn đề tiềm ẩn.

• Sự lười biếng: Đôi khi, việc viết code cẩn thận, tuân theo các quy chuẩn nó đòi hỏi sự tỉ mỉ và tốn thời gian hơn. Tư duy "chạy là được" là một lối đi tắt đầy cám dỗ.

 

🔑 Hướng Đến Những Giải Pháp Bền Vững

 

Vậy làm thế nào để thoát khỏi cái bẫy nguy hiểm này?

• Viết code có tâm: Hãy luôn đặt câu hỏi: "Liệu người khác (và cả chính mình trong tương lai) có dễ dàng đọc và hiểu code này không?".

• Ưu tiên tính dễ bảo trì: Hãy viết code theo các quy chuẩn, sử dụng tên biến và hàm rõ ràng, thêm comment khi cần thiết.

• Tính đến khả năng mở rộng: Hãy thiết kế hệ thống của bạn sao cho nó có thể dễ dàng xử lý lượng dữ liệu và người dùng tăng lên trong tương lai.

• Không bỏ qua testing: Viết unit test, integration test để đảm bảo code của bạn hoạt động đúng như mong đợi và không gây ra lỗi khi có thay đổi.

• Học hỏi và cải tiến liên tục: Luôn tìm hiểu về các best practices, design patterns và các kỹ thuật viết code hiệu quả hơn.

---

Tư duy "code chạy là được" có thể giúp bạn đạt được kết quả nhanh chóng trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, nó sẽ tạo ra một gánh nặng khổng lồ, kìm hãm sự phát triển của dự án và cả sự nghiệp của bạn.

Hãy nhớ rằng, chúng ta không chỉ là những người "gõ code", chúng ta là những kỹ sư phần mềm, những người xây dựng những hệ thống phức tạp và bền vững.

Và để xây dựng những hệ thống như vậy, chúng ta cần một nền tảng vững chắc, một bộ "móng" chất lượng. Mà nền móng của một dự án phần mềm, không gì khác chính là những dòng code sạch và được thiết kế tốt.

Ngày mai, chúng ta sẽ nói về một trong những nguyên tắc quan trọng nhất để viết code sạch và dễ bảo trì: nguyên tắc DRY (Don't Repeat Yourself). Tại sao việc lặp đi lặp lại code lại là một "tội ác" trong lập trình? Hãy cùng chờ đón nhé!

---

 

 

👀 Chờ đón bài viết ngày mai...

Ngày 5: Sức Mạnh Của DRY - Đừng Lặp Lại Chính Mình Trong Code

Chúng ta sẽ khám phá tại sao việc tránh lặp lại code lại quan trọng đối với sự bền vững và khả năng bảo trì của dự án.